Η ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ
Μια υπέροχη και μοναδική γιορτή, για την Αθήνα ήταν τα Λαμπριάτικα "Ρουσάλια", χάθηκε με το πέρασμα των χρόνων. Ήταν ένα από τα δύο «αστικά» πανηγύρια των Αθηνών, αφού η άλλη ήταν τα Κούλουμα. Γιορταζόταν κάθε Τρίτη του Πάσχα μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα και ήταν ελληνικότατη γιορτή, ένα εθνικό πανηγύρι που είχε τις καταβολές του στην αρχαιότητα, όπως έγραψε ο Δ. Καμπούρογλου. Παρά το γεγονός ότι η Εκκλησία την καταδίκαζε ως ειδωλολατρική, ο λαός την μετονόμασε σε «Παναθήναια» και συνέχισε να διασκεδάζει «μετά πείσμονος εμμονής»! Τελικά εξαφανίστηκε και χωνεύτηκε –κυριολεκτικά– στις γιορτές των λουλουδιών και της άνοιξης.
Αφηγείται η Μαριάννα Καμπούρογλου:
«Την Τρίτη της Λαμπρής ερχόντουσαν από τα χωριά (Μεσόγεια και Κατάδεμα) στη χώρα οι καλλίτεροι νοικοκυραίοι, με τούμπανα και ζουρνάδες να χαιρετήσουν τους αρχόντους να πούνε τα ρουσάλια. Τα παιδιά τρυπώνανε βαθειά για να μην τ’ αξιώσουν∙ γιατί όποιο παιδί «βρίσκανε» μπροστά τους το αξιώνανε δηλαδή το πετούσανε ‘ψηλά στον αέρα τρεις φοραίς και ύστερα τ’ αφίνανε και το ευχόντουσαν να γίνη ανδρειωμένο. Επαίζανε τα τούμπανα και χορεύανε τραγουδώντας:
Καλημέρα σου κυρά μου / ― και καλώς τα τά παιδιά μου, / ― και κυρά και ‘παινεμένη / και στον κόσμο ξακουσμένη∙ / σηκωθήτε παλληκάρια / και κεράστε τα λιοντάρια / βάλτε τώρα για να πιούμε / την κυρά μας να ‘φχηθούμε κτλ.
Ελέγανε χρόνους πολλούς και το Χριστός Ανέστη∙ τους εδίνανε ένα παρά-γεμενί για τον τουμπανιάρη και παράδες στον ζουρνατζή και φεύγανε». Ακολουθούσαν χοροί που εκτελούνταν χωριστά από τις γυναίκες και τους άνδρες. Τον χορό των γυναικών άνοιγε η πρεσβύτερη, η οποία έκανε τρεις γύρους και μετά έδινε το μαντίλι στη νεότερη που την ακολουθούσε, ανταλλάσσοντας ευχές.
Με τόση ευθυμία, τόση χαρά και χορευτική έξαρση γιορταζόταν η Τρίτη του Πάσχα στην Αθήνα επί Τουρκοκρατίας, ώστε το 1772 κάποιος μοναχός φώναξε στα πλήθη του Θησείου κουνώντας το κεφάλι του και αναστενάζοντας: «Αχ, Χριστιανοί μου, αχ Ρωμαίοι, έτσι εορτάζεται η Ανάστασις του Κυρίου; Έτσι δοξάζεται ο εκ νεκρών αναστάς Χριστός, ο αληθινός Θεός ημών, με τοιαύτας ασχημοσύνας;»!
Οι χοροί αυτοί γινόταν στο ναό του Ηφαίστου, όπου είχε μετατραπεί σε εκκλησία του αγίου Γεωργίου. Εκεί λάμβαναν μέρος και οι μη χριστιανοί κάτοικοι της χώρας κι ακολουθούσαν το έθιμο με μεγάλη ιεροτελεστία. Μετά την Επανάσταση θεωρήθηκε ειδωλολατρική γιορτή και καταδικάστηκε από την Εκκλησία.. Με αποτέλεσμα να χάσει την αίγλη της και σιγά- σιγά να εξαφανιστεί.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου